Το Σάββατο 21 Οκτωβρίου 2023 , η Πεζοπορική ομάδα του σχολείου μας “Πώς θα πάμε; … με τα πόδια!“ συμμετείχε στη μαθητική πεζοπορία στη διαδρομή «Αυλή-Κασάνοι-Ίνι» κατά μήκος του Ρωμαϊκού υδραγωγείου Αρκαδίας, που οργάνωσε ο Πεζοπορικός Όμιλος Ηρακλείου, με συνοδούς τις καθηγήτριες Ευφροσύνη Ροκαδάκη και Φωτεινή Πλουμάκη. Ευχαριστούμε τον πρόεδρο του πολιτιστικού συλλόγου Ινίου Τίτο Κοκολάκη και τους αρχαιολόγους Νίκο Βασιλάκη και Καλλιόπη Γκαλανάκη για την υποδοχή και την ξενάγηση στην πεζοπορία μας. Επίσης την πρόεδρο του Πεζοπορικού Συλλόγου Ηρακλείου Ελένη Πουλά και τον επιστημονικά υπεύθυνο της πεζοπορίας Αβραάμ Αποστολακάκη που οργάνωσαν και συμμετείχαν στην πεζοπορία.
Η αρχαιολόγος Δρ.Καλλιόπη Εμμ. Γκαλανάκη, μάς έδωσε την παρακάτω περιγραφή:
«Το ρωμαϊκό υδραγωγείο του Ινίου έχει τη ρίζα του στις πλούσιες υπόγειες πηγές στην περιοχή Μιγκιλίσι, σε μικρή απόσταση βόρεια από τον σύγχρονο οικισμό Αυλής Πεδιάδος, όπου και οι πηγές του ομώνυμου ποταμού, ο οποίος στην πορεία του προς το Ίνι μετονομάζεται Ινιώτης.
Η απόσταση σε ευθεία γραμμή της πηγής του υδραγωγείου από την τερματική δεξαμενή στο λόφο Κεφάλα δεν υπερβαίνει τα 4,5 χλμ. Ωστόσο το χαμηλό ανάγλυφο της περιοχής και η πορεία του ποταμού Αυλιώτη – Ινιώτη την οποία ακολουθεί το υδραγωγείο, υποχρέωσε του κατασκευαστές του να χαράξουν μια πορεία συνολικού μήκους 6,5 χλμ.
Ο συλλεκτήρας του νερού στην αφετηρία του υδραγωγείου πιθανόν να σχετίζεται με κάποιες από τις κατασκευές που εντοπίζονται στην κοίτη του ποταμού και στα όρια της ανατολικής όχθης του, στο ίδιο σημείο, όπου εντοπίζονται σε υψηλότερη στάθμη τα υπολείμματα μιας κρήνης με μνημειακά χαρακτηριστικά, τύπου νυμφαίου.
Η κρήνη αυτή πιθανότατα ταυτίζεται με την κεφαλόβρυση (Gaputaquae) του υδραγωγείου καθώς η θέση της συμπίπτει απόλυτα με την πηγή του αρτεσιανού νερού στην κοίτη του ποταμού και τις κατασκευές από opus caementicium που φαίνεται ότι συνδέονταν με την κεφαλόβρυση δημιουργώντας ένα μνημειακό σύνολο, δυσανάγνωστο όμως σήμερα. Ο υδαταγωγός με προσανατολισμό από Βορρά προς Νότο ακολουθεί τον ποταμό Αυλιώτη και κινείται οφιοειδώς ανάμεσα σε επάλληλους χαμηλούς λόφους και μικρές κοιλάδες που συνθέτουν το φυσικό ανάγλυφο της περιοχής, ανάμεσα στους δύο μεγάλους ορεινούς όγκους του Ψηλορείτη δυτικά και των Λασιθιώτικων ανατολικά. Ο αγωγός του υδραγωγείου ήταν ορατός μάλλον σε όλη την έκταση της διαδρομής του, με κάποια τμήματα του πιθανόν υπόγεια (υδαταγωγός, υδατογέφυρα). Δεν αποκλείεται ωστόσο, η ύπαρξη σιφωνίου στην απόληξη του υδραγωγείου, προκειμένου να οδηγηθεί το νερό υπό πίεση ως την τερματική δεξαμενή στην κορυφή της Κεφάλας, η οποία δεν χρησίμευε μόνο για την αποθήκευση του νερού που έρρεε καθ’ όλο το 24ωρο αλλά συνέβαλε και στον καθαρισμό – φιλτράρισμα του. Στη συνέχεια με δίκτυο αγωγών υδροδοτούνταν ο αστικός ιστός της ρωμαϊκής Αρκαδίας, οι κρήνες και τα λουτρικά συγκροτήματα της πόλης, συμβάλλοντας στον τρυφηλό τρόπο ζωής των κατοίκων της περιοχής, σύμφωνα με τα πρότυπα της εποχής».
